Trong quá trình chăm sóc cây cà phê, bọ rệp sáp (dẹp sáp) là một trong những đối tượng gây hại đáng lo ngại nhất, đặc biệt trong giai đoạn đầu mùa khô và khi cây bắt đầu tưới nước. Nhiều bà con thắc mắc: “Con rệp sáp phát triển mạnh nhất vào thời điểm nào, và làm sao để phòng trị hiệu quả?”
Bài viết này sẽ giúp bà con hiểu rõ vòng đời, đặc tính sinh sản và cách quản lý rệp sáp một cách hiệu quả, bền vững.
- Đặc điểm và thời điểm phát sinh mạnh
Rệp sáp thường ẩn náu quanh rễ và gốc cây cà phê trong mùa mưa, từ tháng 5 đến tháng 12. Giai đoạn này, mưa nhiều khiến rệp sáp bị rửa trôi, giảm mật độ đáng kể nên bà con gần như không nhìn thấy chúng trên cây.
Tuy nhiên, khi bước sang mùa khô – đặc biệt từ tháng 2 đến tháng 3, sau khi bắt đầu tưới nước, rệp sáp sẽ tái sinh sản mạnh mẽ.
Đợt tưới đầu tiên: rệp sáp bắt đầu “thức dậy” và hút nhựa từ rễ.
Đợt tưới thứ hai: xuất hiện rệp trên ngọn cây, bà con thường chủ quan vì thấy ít.
Đợt tưới thứ ba: rệp phát triển dày đặc, bám trắng cành và trái, hút kiệt dinh dưỡng khiến trái non rụng hàng loạt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất.
- Mối quan hệ giữa rệp sáp và kiến
Rệp sáp có mối cộng sinh với kiến. Kiến giúp bảo vệ rệp và di chuyển chúng đến nhiều vị trí khác nhau trên cây để hút nhựa. Do đó, nếu không kiểm soát đàn kiến, rệp sáp sẽ rất khó diệt tận gốc.
Trong mùa khô, sau khi bà con thu hoạch và dọn vườn, các loại côn trùng như kiến, gián… thường tập trung quanh gốc cà phê – tạo điều kiện cho rệp sáp sinh sản và phát triển trở lại.
- Dấu hiệu nhận biết rệp sáp tấn công
Lá và cành xuất hiện một lớp bột trắng hoặc màu xám bụi.
Trái non bị chích hút, teo nhỏ hoặc rụng sớm.
Cây sinh trưởng chậm, lá vàng, cành khô.
Thường thấy nhiều kiến bò quanh gốc và thân cây.
- Biện pháp phòng trị hiệu quả
Giai đoạn tưới nước đầu tiên
Rải thuốc hạt hoặc đổ thuốc nước quanh gốc trước hoặc sau khi tưới.
Đảm bảo thuốc thấm sâu xuống cổ rễ để diệt rệp sáp bố mẹ ẩn dưới đất.
Với vườn rậm rạp, nên xử lý cả khu bồn rộng để thuốc lan đều.
Giai đoạn tưới thứ hai
Khi thấy xuất hiện vài con rệp hoặc dày xanh, không nên chủ quan.
Tiến hành phun thuốc trừ sâu chuyên trị rệp sáp và côn trùng chích hút.
Đây là thời điểm vàng để ngăn chặn rệp sinh sản và bảo vệ trái non.
Giai đoạn ra hoa – đậu quả
Sau khi hoa nở 7–10 ngày, cần phun phòng kết hợp rệp sáp và chích hút.
Nếu rệp chích hút quả non, trái sẽ rụng sau 1–2 tháng, gây thiệt hại lớn.
Biện pháp hỗ trợ
Dùng vòi áp lực cao thổi bay hoa khô và tàn dư – loại bỏ nơi trú ngụ của rệp.
Giữ vườn thông thoáng, tỉa cành hợp lý, hạn chế nơi ẩn nấp của côn trùng.
Kết hợp bón phân hữu cơ và vi sinh, tăng sức đề kháng tự nhiên cho cây.
- Thời điểm rệp sáp phát triển mạnh nhất
Theo kinh nghiệm thực tế, rệp sáp phát sinh mạnh từ tháng 2 đến tháng 3 – giai đoạn sau các đợt tưới đầu tiên.
Nếu bà con phòng ngừa sớm, đặc biệt từ đợt tưới thứ nhất và thứ hai, sẽ giảm thiểu tối đa thiệt hại, bảo vệ năng suất vụ tới.
Phòng trị rệp sáp không chỉ là xịt thuốc, mà cần hiểu rõ chu kỳ sinh trưởng và điều kiện phát sinh của chúng.
Việc kết hợp giữa phòng từ gốc – diệt từ thân – bảo vệ từ ngọn sẽ giúp vườn cà phê luôn khỏe mạnh, năng suất ổn định, trái ít rụng, chất lượng nhân tốt hơn.
Chúc bà con một mùa cà phê bội thu, vườn sạch sâu bệnh, trái sai trĩu cành!
