Vì sao Brazil và Trung Quốc tăng cường quan hệ thương mại – và điều đó sẽ ảnh hưởng ra sao đến ngành cà phê Brazil.
Khi Hoa Kỳ chính thức áp thuế lên tới 50% đối với hàng hóa Brazil kể từ ngày 6 tháng 8 năm 2025, quốc gia sản xuất cà phê lớn nhất thế giới đã nhanh chóng xoay trục chiến lược sang đối tác thương mại lớn nhất của mình: Trung Quốc. Trong bối cảnh thương mại toàn cầu ngày càng bất ổn, mối quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn của Nam bán cầu không chỉ mang ý nghĩa kinh tế – mà còn là một sự thay đổi địa chính trị đáng chú ý.
Gần 200 công ty cà phê Brazil được phê duyệt xuất khẩu sang Trung Quốc
Theo thông báo từ Đại sứ quán Trung Quốc tại Brazil, 183 công ty cà phê Brazil mới đã chính thức được cấp phép xuất khẩu sang Trung Quốc kể từ ngày 30 tháng 7. Giấy chứng nhận này có hiệu lực trong vòng 5 năm, mở ra cánh cửa lớn cho các nhà sản xuất cà phê Brazil tiếp cận thị trường đang tăng trưởng mạnh mẽ của Trung Quốc.
Động thái này diễn ra đúng thời điểm Hoa Kỳ – vốn từng là thị trường xuất khẩu cà phê lớn nhất của Brazil – bắt đầu siết chặt chính sách thương mại. Trong tháng 6 vừa qua, Brazil đã xuất khẩu hơn 440.000 bao cà phê (loại 60 kg) sang Mỹ, so với gần 56.000 bao sang Trung Quốc. Tuy nhiên, xu hướng này đang thay đổi nhanh chóng.
Trung Quốc: từ đối tác thương mại thành ưu tiên chiến lược
Quan hệ thương mại giữa Brazil và Trung Quốc không phải mới bắt đầu. Trung Quốc đã vượt Mỹ để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Brazil từ năm 2009. Tính đến năm 2024, kim ngạch thương mại song phương đã vượt mốc 188 tỷ USD, với các mặt hàng chủ lực như đậu nành, quặng sắt, thịt – và ngày càng nhiều là cà phê.
Trong chuyến thăm Bắc Kinh hồi tháng 5, Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva đã ký hàng loạt thỏa thuận song phương nhằm thu hút đầu tư Trung Quốc vào hạ tầng và năng lượng sạch của Brazil, đồng thời đẩy mạnh xuất khẩu nông sản, trong đó có cà phê.
RJ Liow, Giám đốc điều hành CapFiX, nhận định: “Việc Brazil nghiêng về Trung Quốc không chỉ là phản ứng trước chính sách thất thường từ Mỹ, mà còn là bước đi chiến lược để đảm bảo đầu tư dài hạn, đa dạng hóa thị trường và củng cố vị thế trong trật tự thương mại đa cực.”
Cà phê – biểu tượng của làn sóng hợp tác mới
Tuy là một quốc gia truyền thống uống trà, Trung Quốc đang chứng kiến sự bùng nổ trong tiêu thụ cà phê. Trong niên vụ 2023-2024, Brazil đã xuất khẩu 1,64 triệu bao cà phê sang Trung Quốc – tăng 186,1% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng trưởng nhanh nhất trong tất cả thị trường xuất khẩu của Brazil.
Các nhà sản xuất Brazil không chỉ nhắm đến số lượng, mà còn muốn xây dựng thương hiệu cà phê Brazil như một biểu tượng chất lượng tại Trung Quốc. Họ đang đầu tư vào các chiến dịch truyền thông bằng tiếng Trung, liên kết với nền tảng thương mại điện tử địa phương, và triển khai công nghệ truy xuất nguồn gốc kỹ thuật số để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về minh bạch và bền vững từ người tiêu dùng Trung Quốc.
Luckin Coffee – chiếc cầu nối thương mại và văn hóa
Một minh chứng nổi bật cho sự hợp tác sâu sắc là mối quan hệ giữa chuỗi cà phê Luckin Coffee của Trung Quốc và Brazil. Luckin đã ký biên bản ghi nhớ với cơ quan xúc tiến thương mại Brazil (ApexBrasil) về việc mua tới 120.000 tấn cà phê Brazil từ nay đến năm 2026, trị giá 500 triệu USD.
Vào tháng 5/2025, Luckin công bố sẽ sử dụng độc quyền cà phê espresso từ Brazil, đồng thời tổ chức “Lễ hội Văn hóa Cà phê Brazil 2.0” tại Trung Quốc nhằm kỷ niệm 50 năm quan hệ song phương. Hiện tại, Luckin chiếm gần 50% lượng cà phê nhập khẩu vào Trung Quốc, trong đó hơn 60% đến từ Brazil.
Đây không chỉ là một chiến thắng thương mại, mà còn là bước đệm văn hóa giúp cà phê Brazil in dấu trong tâm trí người tiêu dùng Trung Quốc.
Những thách thức phía trước
Tuy nhiên, con đường phía trước không hoàn toàn bằng phẳng. Trung Quốc có những quy định khắt khe về an toàn thực phẩm, trong khi thị hiếu về hương vị và bao bì cũng khác biệt so với thị trường phương Tây. Các doanh nghiệp Brazil cần thích ứng nhanh chóng để không bỏ lỡ cơ hội.
Trong khi Mỹ và EU siết chặt các quy định về chống phá rừng và bền vững, Trung Quốc lại nổi lên như một thị trường tăng trưởng mạnh, ít rào cản hơn, mang đến cơ hội rõ ràng cho ngành cà phê Brazil.
Cơ hội định hình tương lai
Quan hệ thương mại ngày càng sâu rộng giữa Brazil và Trung Quốc đang mở ra chương mới cho ngành cà phê Brazil. Nếu thành công, đây sẽ là hình mẫu cho các quốc gia nông nghiệp lớn khác trong việc ứng phó với bất ổn toàn cầu bằng cách định hình thị trường mới, xây dựng chuỗi giá trị toàn cầu và sử dụng ngoại giao như công cụ phát triển kinh tế.
Cà phê – từ một mặt hàng nông sản truyền thống – đang trở thành cây cầu kết nối hai cường quốc đang lên của phương Nam toàn cầu. Trong thế giới thương mại hiện đại, đôi khi một tách cà phê mang theo cả một chiến lược địa chính trị.
