Trung Quốc sẽ ngừng áp thuế nhập khẩu đối với các quốc gia châu Phi sản xuất cà phê, sau khi mở rộng chính sách miễn thuế cho hơn 20 nước trong khu vực.
Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới – đồng thời là thị trường chuỗi cà phê thương hiệu lớn nhất hành tinh – đã bãi bỏ thuế nhập khẩu đối với tất cả các sản phẩm chịu thuế từ 33 quốc gia châu Phi kém phát triển nhất vào tháng 12/2024. Giờ đây, Trung Quốc tiếp tục mở rộng chính sách này cho cả những nền kinh tế lớn hơn trong khu vực.
Bốn nền kinh tế lớn nhất châu Phi – Nigeria, Nam Phi, Ai Cập và Algeria – hiện được miễn thuế, cùng với các quốc gia sản xuất cà phê quan trọng như Kenya và Bờ Biển Ngà – lần lượt là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ 4 và thứ 5 của châu Phi. Ngoại lệ duy nhất là Eswatini, không được hưởng ưu đãi do có quan hệ ngoại giao với Đài Loan, mà Trung Quốc xem là một tỉnh ly khai.
Chính sách này dự kiến sẽ làm giảm đáng kể chi phí vận chuyển cà phê nhân xanh từ châu Phi sang Trung Quốc. Theo phân tích từ Yicai Global, các nhà nhập khẩu sẽ tiết kiệm được khoảng 320 USD tiền thuế và 41 USD thuế giá trị gia tăng trên mỗi tấn cà phê nhân xanh trị giá 4.000 USD. Trước đây, cà phê nhân xanh chịu mức thuế nhập khẩu 8% tại Trung Quốc.
Chính sách này trái ngược hoàn toàn với Hoa Kỳ, nơi chính quyền Trump từng đề xuất áp thuế phổ quát đối với hàng hóa từ hơn 90 quốc gia. Ethiopia, Kenya và Uganda hiện đối mặt với mức thuế cơ bản 10%, trong khi các quốc gia sản xuất nhỏ hơn như Madagascar, Mauritius và Bờ Biển Ngà lần lượt chịu thuế 47%, 40% và 21%.
Bên cạnh đó, luật EUDR của châu Âu yêu cầu các nhà sản xuất cà phê chứng minh rằng sản phẩm của họ không liên quan đến nạn phá rừng, thông qua tài liệu và dữ liệu định vị địa lý. Việc tuân thủ những quy định này đặt ra thách thức tài chính và hậu cần lớn, đặc biệt với các hộ nông dân nhỏ – nhóm chiếm phần lớn trong ngành cà phê châu Phi.
Những yếu tố trên khiến Trung Quốc trở thành thị trường xuất khẩu hấp dẫn hơn đối với các nước sản xuất cà phê châu Phi, trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu đang tăng cao.
Theo Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GAC), năm 2024 nước này nhập khẩu lượng cà phê trị giá 973 triệu USD, trong đó Brazil và Colombia chiếm hơn 50%. Ethiopia là nhà cung cấp lớn thứ ba với kim ngạch 102 triệu USD (10,5%).
Trung Quốc đã miễn thuế nhập khẩu cà phê từ Ethiopia vào tháng 3/2023, như một phần trong chiến lược tăng cường hợp tác thương mại và hỗ trợ phát triển tại quốc gia Đông Phi này. Ba nước Uganda, Kenya và Rwanda chiếm khoảng 2,5% tổng kim ngạch nhập khẩu cà phê của Trung Quốc.
Nhu cầu tiêu thụ cà phê tại Trung Quốc đang tăng nhanh. Theo khảo sát của World Coffee Portal, thị trường này đã tăng trưởng 58% trong 12 tháng tính đến tháng 12/2023, và các chuỗi cà phê lớn đều duy trì kế hoạch mở rộng đầy tham vọng.
Tháng 6/2024, chuỗi Luckin Coffee – hiện có 24.000 cửa hàng – ký hợp đồng trị giá 500 triệu USD để mua 120.000 tấn cà phê từ Brazil trong 2 năm. Năm tháng sau, công ty tiếp tục ký hợp đồng mới mua thêm 120.000 tấn cà phê, trị giá 10 tỷ nhân dân tệ (1,38 tỷ USD).
Tháng 5/2025, chuỗi Mixue chuyên bán kem, trà sữa và cà phê đã công bố hợp tác với ApexBrasil để mua lượng cà phê và trái cây trị giá 4 tỷ nhân dân tệ (556,3 triệu USD) trong vòng 3 đến 5 năm tới.
Tháng 6/2025, Cotti Coffee – chuỗi cà phê lớn thứ hai Trung Quốc – đã ký Biên bản ghi nhớ (MoU) với chính phủ Rwanda nhằm tăng cường sản xuất trong nước và mở rộng xuất khẩu.
Hiện nay, Trung Quốc là đối tác thương mại và nhà đầu tư lớn nhất của châu Phi. Kim ngạch thương mại song phương giữa hai bên tăng 14% trong năm 2024, đạt 2,1 nghìn tỷ nhân dân tệ (292,9 tỷ USD), theo số liệu của GAC.
Năm 2023, chính phủ Trung Quốc đã đầu tư 21,7 tỷ USD vào các dự án hạ tầng tại châu Phi, trong khuôn khổ sáng kiến “Vành đai và Con đường” (Belt and Road Initiative), tập trung vào đường sá, cảng biển, đường sắt và năng lượng tái tạo.
